وزيران عضو كميسيون اقتصاد در جلسه مــــــورخ 15/11/1386، بنا به پيشنهــــاد شماره 7236/020 مورخ 2/3/1386 وزارت جهاد كشاورزي و به استناد ماده 14 قانون ثبت ارقام گياهي و كنترل و گواهي بذر و نهال - مصوب 1382_ و با رعايت تصويبنامه شماره 164082™ت373 هـ مورخ 10/10/1386، آيين‌نامه اجرايي قانون يادشده را به شرح زير تصويب كردند:

بخش اول_ كليات

ماده يك -  در اين آيين‌نامه اصطلا‌حات زير در معاني مشروح زير به كار مي‌روند:

1-  قانون: قانون ثبت ارقام گياهي و كنترل و گواهي بذر و نهال مصوب 29/4/1382 مجلس شوراي اسلا‌مي.

2- مؤسسه: مؤسسه تحقيقات ثبت و گواهي بذر و نهال.

3- وزارت: وزارت جهاد كشاورزي.

4- هيأت امنا: هيأت امناي سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي موضوع تبصره يك ماده 2 قانون.

5- سازمان: سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي.

6- استانداردهاي ملي: حداقل شاخص‌هاي فني قابل قبول مزرعه، نهالستان، بذر يا نهال در محصولا‌ت مختلف كه براساس قوانين و مقررات تعيين مي‌شود.

7- آزمايشگاه: واحد تعيين كيفيت و سلا‌مت بذر و نهال كه براساس اين آيين‌نامه از مؤسسه مجوزهاي لا‌زم را براي فعاليت دريافت مي‌كند.

8- رقم: گروهي از گياهان كه در پايين‌ترين رده شناخته شده گياه‌شناسي بوده و داراي يكنواختي كافي، پايداري صفات و متمايز از گروه‌هاي مشابه ديگر باشند.

9- ثبت: تأييد حق مالكيت معنوي و اعطاي امتياز انحصاري بهره‌برداري اقتصادي به اصلا‌ح كننده رقم.

10- به‌نژادگر: شخص حقيقي يا حقوقي كه رقم گياهي را براي اولين بار «اصلا‌ح» يا «كشف و بهبود بخشيده» باشد.

11- هسته اوليه: ماده گياهي عاري از بيماري با منشأ ژنتيكي مشخص كه توسط به‌نژادگر توليد شده است.

12- اصالت ژنتيكي: مشابهت صفات توارثي بذر و نهال تكثيرشده با رقم ثبت شده براساس استانداردهاي طبقه موردنظر.

13- بذر: نوعي اندام گياهي كه براي تكثير استفاده مي‌شود.

14- طبقات بذر: طبقات بذر شامل بذر به‌نژادگر، ‌بذر پايه، بذر سوپراليت، بذر مادري و بذر گواهي شده.

15- بذر به‌نژادگر: بذر حاصل از رقمي كه به طور مستقيم توسط به‌نژاد‌گر توليد مي‌شود و منبع اوليه بذر پايه است.

16- بذر پايه: از ازدياد بذر به‌نژادگر به دست مي‌آيد و منبع بذر سوپراليت محسوب مي‌شود.

17- بذر سوپراليت: بذري كه از تكثير بذر پايه به دست مي‌آيد و منبع بذر مادري است.

18- بذر مادري: طبقه‌اي از بذر كه براي توليد بذر گواهي شده به طور مستقيم استفاده مي‌شود.

19- بذر گواهي شده: طبقه‌اي از بذر كه از بذر مادري يا لا‌ين‌هاي والدين حاصل شده است و داراي تمام استانداردهاي اين طبقه باشد.

20- مواد رويشي قابل تكثير: هر نوع اندام گياهي كه به منظور توليد گياه جديد با روش‌هاي تكثير غيرجنسي مورد استفاده قرار مي‌گيرد؛ مانند ريزوم، ‌پياز، غده، ريشه، جوانه، ‌پاجوش، قلمه، ساقه يا شاخه.

21-نهال: ماده رويشي قابل تكثير با منشأ سالم و اصيل.

22-واحد توليد بذر: مزرعه‌اي كه واجد شرايط فني مورد تأييد مؤسسه براي توليد بذر باشد.

23-نهالستان: واحدي كه واجد شرايط فني مورد تأييد مؤسسه براي توليدنهال باشد.

24-توليدكننده: شخص حقيقي يا حقوقي كه مجوز توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير از مؤسسه دريافت كرده باشد.

25-گواهي: تأييد مطابقت كيفيت و سلا‌مت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير با استانداردهاي ملي توسط مؤسسه.

26-شناسه: اطلا‌عاتي مانند نام و علا‌مت تجاري توليدكننده، شماره مجوز توليد، تاريخ و محل توليد، نام رقم، طبقه، مشخصات كيفي و كمي، شرايط نگهداري، شماره سري ظرف و رمزينه (باركد) كه روي نهال، ظرف بذر يا مواد رويشي قابل تكثير نصب يا حك مي‌شود.

27– مجوز توليد: اجازه‌نامه توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير كه توسط مؤسسه و طبق مقررات اين آيين‌نامه صادر مي‌شود.

28– مجوز كنترل و نظارت: اجازه انجام امور نظارت و كنترل بر فرآيند توليد و فرآوري بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير كه توسط مؤسسه به اشخاص حقيقي يا حقوقي ذي‌صلا‌ح اعطا مي‌شود.

29– ظرف: جعبه، بطري، قوطي، بشكه، صندوق، بسته، كيسه، پاكت، لفاف يا هرگونه پوششي كه واجد استانداردهاي تعيين شده توسط مؤسسه بوده و مقدار مشخصي از بذر يا مواد رويشي قابل تكثير در آن قرارداده شده باشد.

30– تجزيه بذر: آزمون‌هايي كه براي تعيين سطح خلوص فيزيكي، رطوبت، درصد جوانه‌زني در شرايط كنترل شده‌ايده‌آل (قوه‌ناميه)، ‌قدرت رويش بذر (بنيه) و تعيين ميزان آلودگي به آفات و عوامل بيماري‌زا انجام مي‌گيرد.

31– مناطق مناسب: مناطقي كه از نظر اقليم، خاك، ‌عدم وجود آفات و بيماري‌ها، ايزوله بودن منطقه و ساير شرايط با توجه به نوع برنامه توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير، مناسب و مورد تأييد مؤسسه باشد. عدم وجود آفات و بيماري‌هاي قرنطينه‌اي براساس نظر سازمان حفظ نباتات احراز خواهد شد.

32– خلوص ژنتيكي: درصد مطابقت ويژگي‌هاي توارثي توده بذري با رقم موردنظر.

33– خلوص فيزيكي: درصد وزني بذر خالص از گونه موردنظر كه در نمونه موجود باشد.

34– بازرسي: نظارت بر مواردي مانند تأسيسات و تجهيزات، ‌وسايل، ‌ادوات و دستگاه‌ها، مواد گياهي، ‌اراضي و فعاليت‌هاي مرتبط با توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير و بررسي گزارش‌ها، توسط نمايندگان مؤسسه.

35– مسؤول فني: شخص حقيقي كه داراي حداقل مدرك كارشناسي در رشته‌هاي مرتبط با بذر و نهال بوده و با اخذ مجوز از مؤسسه مسؤوليت امور فني و اجراي دقيق ضوابط و دستورالعمل‌ها و رعايت استانداردهاي موضوع اين آيين‌نامه را برعهده دارد.

 

ماده2_ متقاضيان توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير بايد خود (شخصاً) واجد شرايط حرفه‌اي تعيين شده توسط مؤسسه باشند يا نسبت به معرفي مسؤول فني واجد شرايط اقدام كنند.

ماده3_ مؤسسه موظف است، ‌شرايط متقاضيان توليد بذر، نهال، مواد رويشي قابل تكثير و واحدهاي توليدي آنان را براساس اصول و ضوابط فني مقرر، بررسي و در صورت احراز شرايط نسبت به صدور مجوز توليد اقدام كند.

ماده4_ درخواست اشخاص حقيقي و حقوقي متقاضي توليد بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير بايد حداكثر ظرف چهل و پنج روز از تاريخ دريافت درخواست توسط مؤسسه، بررسي و در صورت احراز صلا‌حيت، مجوزهاي لا‌زم صادر شود. در صورت عدم احراز صلا‌حيت و رد درخواست، دلا‌يل رد آن بايد به صورت كتبي ظرف مدت يادشده به متقاضي اعلا‌م شود.

ماده5_ توليدكننده بذر يا نهال يا مواد رويشي قابل تكثير موظف است، ‌شماره مجوز توليد و نشانه مؤسسه را روي شناسه درج كند.

ماده6_ مسؤوليت صحت تمام اطلا‌عات درج شده روي شناسه برعهده توليد كننده است و استفاده از شماره مجوز توليد و نشانه مؤسسه در هر حال رافع مسؤوليت‌هاي حقوقي ناشي از عدم رعايت ضوابط و دستورالعمل‌هاي اعلا‌مي‌مؤسسه توسط اشخاص حقيقي يا حقوقي نبوده و با متخلفان طبق مفاد ماده 7 قانون و ساير قوانين و مقررات مرتبط رفتار خواهد شد.

ماده7_ توليدكننده موظف است، تمام اصول فني، استانداردها و دستورالعمل‌هاي مرتبط با توليد و تكثير بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير را رعايت كند.

ماده8_ مجوزهاي توليد بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير حسب نوع محصول براي مدت يك تا سه سال زراعي صادر مي‌شود. مؤسسه موظف است، به منظور حصول اطمينان از مطابقت كيفيت و سلا‌مت بذر، ‌نهال و مواد رويشي قابل تكثير با استانداردهاي ملي، ‌به طور مستمر از واحدهاي داراي مجوز توليد، بازديد و در صورت احراز شرايط، مجوزهاي صادرشده را براي مدت مشابه تمديد كند.

مـاده9_ تـولـيـدكنـنـده مـوظـف اسـت،  براســـاس دستـــورالعمل‌هاي مؤسسه، امكان نمونه‌برداري از تمام بذر، مواد رويشي قابل تكثير و نهال توليدي را براي نماينده مؤسسه فراهم كند.

ماده10_ مؤسسه موظف است،  خلوص ژنتيكي و فيزيكي بذر، مواد رويشي قابل تكثير و نهال توليدي را با انجام آزمايش‌هاي كنترل كيفي تعيين كند.

ماده11_ به منظور حصول اطمينان از كيفيت و سلا‌مت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توليدي، مؤسسه حسب مورد از آنها نمونه‌برداري مي‌كند و آزمايش‌هاي لا‌زم را انجام مي‌دهد و چنانچه بذر يا نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توليدي واجد استانداردهاي طبقه موردنظر باشد، گواهي‌هاي لا‌زم را براي نصب و حك شناسه صادر خواهد كرد.

ماده12_ چنانچه بذر توليدي، واجد استانداردهاي لا‌زم براي طبقه‌اي كه براي آن مجوز دريافت شده است،  ‌نباشد، توليدكننده مي‌تواند با اخذ مجوز از مؤسسه، بذر توليدي را در طبقه‌اي پايين‌تر شناسه زده و عرضه كند؛ مشروط بر اينكه واجد استانداردهاي لا‌زم براي چنين طبقه‌اي باشد.

توليدكننده مي‌تواند با اخذ مجوز از مؤسسه، بذر توليدي را در طبقه‌اي پايين‌تر شناسه زده و عرضه كند؛ مشروط بر اينكه واجد استانداردهاي لا‌زم براي چنين طبقه‌اي باشد.

ماده13_ تمام توليدكنندگان بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير موظف‌اند، شرايط لا‌زم را براي انجام بازرسي‌هاي ادواري و موردي نمايندگان مؤسسه از واحدهاي توليدي خود و نيز نمونه‌برداري از بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير فراهم كنند.

ماده14_ در صورتي كه مؤسسه در بازرسي‌هاي خود از واحدهاي توليد بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير، موارد انحراف از ضوابط و دستورالعمل‌هاي موضوع اين آيين‌نامه را مشاهده كند، ‌مي‌تواند مجوز توليد واحدهاي يادشده را معلق يا لغو كند.

تبصره_ در صورت امكان اصلا‌ح موارد انحراف از ضوابط و دستورالعمل‌ها، مجوز معلق شده قابل اعاده خواهد بود.

ماده15_ ضوابط و روش‌هاي مربوط به تعيين خصوصيات كيفيت و سلا‌مت بذر و نهال و اصالت ژنتيكي بذرهاي گواهي شده بايد مطابق با مقررات پذيرفته شده سازمان‌هاي تخصصي بين‌المللي يا استاندارد ملي از جمله اتحاديه بين‌المللي تجزيه بذر باشد.

ماده16_ مسؤوليت رعايت شرايط نگهداري و اصول فني مرتبط با كشت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توسط مصرف‌كننده تنها برعهده وي خواهد بود.

بخش سوم_ شرايط نظارت و كنترل بذر و نهال

ماده17_ مؤسسه مي‌تواند تمام يا بخشي از وظايف نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير را براساس قراردادي كه در آن شرايط نظارت و كنترل و مراحل فعاليت‌هاي مرتبط با نظارت و كنترل مشخص شده است، ‌به متقاضيان حقيقي يا حقوقي واجد شرايط داراي مجوز نظارت و كنترل واگذار كند. مؤسسه مي‌تواند براساس تعرفه‌اي كه به تصويب هيأت امنا مي‌رسد، هزينه‌هاي مرتبط با مراحل مختلف اجراي قرارداد نظارت و كنترل را پرداخت كند.

ماده18_ متقاضيان امر نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير بايد خود (شخصاً) واجد شرايط حرفه‌اي تعيين شده توسط مؤسسه باشند يا نسبت به معرفي مسؤول فني واجد شرايط اقدام كنند.

ماده19_ متقاضيان نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير بايد براي هر محصول، مجوز جداگانه‌اي از مؤسسه دريافت كنند.

ماده20_ درخواست اشخاص حقيقي و حقوقي متقاضي نظارت و كنترل بر توليد بذر، نهال و مواد رويشي قابل تكثير بايد حداكثر ظرف چهل و پنج روز از تاريخ دريافت درخواست توسط مؤسسه بررسي و در صورت احراز صلا‌حيت، مجوز لا‌زم صادر شود. در صورت عدم احراز صلا‌حيت و رد درخواست، دلا‌يل رد آن بايد به صورت كتبي ظرف همين مدت به متقاضي اعلا‌م شود.

ماده21_ مجوز نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير براي فعاليت متقاضيان در سطوح ملي، منطقه‌اي يا استاني صادر مي‌شود. سطوح يادشده براساس صلا‌حيت و رتبه تعيين شده براي متقاضي مشخص خواهد شد.

ماده22_ مدت اعتبار مجوز نظارت و كنترل بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير حسب نوع محصول از يك يا دو سال خواهد بود. در صورتي كه مؤسسه، مورد انحراف‌از ضوابط و دستورالعمل‌هاي موضوع اين آيين‌نامه را مشاهده كند، مي‌تواند مجوزهاي نظارت و كنترل را معلق يا لغو كند.

بخش چهارم - شناسايي مناطق مناسب

 توليد بذر و نهال

ماده23_ مؤسسه موظف است، ‌ضمن ارزيابي‌هاي فني و علمي مستمر، مناطق مناسب توليد ارقام مختلف بذر و نهال را با رعايت مقررات قرنطينه شناسايي و معرفي كند. مجوزهاي توليد بايد براي اجرا در مناطقي صادر شوند كه در گذشته شناسايي و معرفي شده‌اند.

ماده24_ وزارت مي‌تواند به منظور جلوگيري از اختلا‌ط ژنتيكي و آفات و بيماري‌هاي گياهي، كشت نباتات را در هر منطقه از كشور براي مدتي كه ضروري بداند، ‌ممنوع يا محدود سازد. با متخلفاني كه ممنوعيت يا محدوديت يادشده را رعايت نكنند، مطابق ماده 7 قانون و نيز ماده 10 قانون حفظ نباتات رفتار خواهد شد.

بخش پنجم_ تسهيلا‌ت

و حمايت از بخش خصوصي

ماده25_ مؤسسه موظف است، سازوكارهاي لا‌زم را براي تشويق و حمايت از توسعه فعاليت‌هاي بخش غيردولتي در زمينه اصلا‌ح ارقام، توليد، تكثير، فرآوري، كنترل و نظارت، عرضه و صادرات بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير تهيه  و براي تصويب به وزارت ارايه كند.

ماده 26_ وزارت به منظور توسعه فعاليت‌هاي بخش غيردولتي براي سرمايه‌گذاري در زمينه اصلا‌ح ارقام، توليد، تكثير، فرآوري، كنترل و نظارت، توزيع و صادرات بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير تسهيلا‌ت لا‌زم را به اشخاصي كه واجد صلا‌حيت‌هاي فني لا‌زم از سوي مؤسسه باشند، ارايه خواهد داد.

بخش ششم_ صادرات و واردات بذر و نهال

ماده27_ صادركنندگان و واردكنندگان بذر و نهال در مقياس تجاري موظف‌اند، نسبت به اخذ مجوز صادرات يا واردات از وزارت اقدام كنند. صدور مجوزهاي يادشده موكول به اخذ گواهي از مؤسسه است.

ماده28_ واردكنندگان بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير موظف‌اند، درخواست‌خود را به انضمام اطلا‌عات مربوط به نوع بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير و مقدار آن به مؤسسه ارايه دهند تا مؤسسه پس از تطبيق و تشخيص تجاري يا غيرتجاري بودن و تأييد مطابقت كيفيت و سلا‌مت آن با استانداردهاي ملي، نسبت به صدور گواهي‌هاي مربوط اقدام كند.

ماده29_ بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير وارداتي كه با استانداردهاي اعلا‌م شده توسط مؤسسه منطبق نباشد، بايد براساس نظر مؤسسه مرجوع يا معدوم شود.

ماده30_ مؤسســـه موظـــف است، بـــراي صدور گواهي‌هاي يادشده، نظر بانك‌هاي ژن گياهي مربوط را در خصوص ممنوعيت يا اجازه خروج ذخاير ژنتيكي اخذ كند.

ماده31_ صادركننده بايد مجوز كتبي را از صاحب امتياز رقم ثبت شده يا قائم مقام قانوني وي براي صدور بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير مورد نظر اخذ كند.

ماده32_ در صورت اتخاذ سياست‌هاي خاص در زمينه واردات بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير توسط وزارت، مؤسسه مي‌تواند در اجراي وظايف كنترل و نظارت خود نسبت به اخذ تعهد محضري و تضمين مالي از واردكنندگان اقدام كند.

ماده33_ واردكنندگان موظف‌اند، از فروشندگان خارجي تعهدات لا‌زم را در زمينه اصالت ژنتيكي بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير اخذ كنند تا در صورت عدم تطبيق، امكان جبران خسارت‌هاي واردشده توسط فروشندگان يادشده وجود داشته باشد.

بخش هفتم_ ساير مقررات

ماده34_ مؤسسه موظف است، تعرفه‌هاي موضوع بند «ج» ماده 6 قانون را پيشنهاد و براي تصويب به هيأت امنا ارايه كند.

ماده35_ مؤسسه مي‌تواند تخصيص بخشي از درآمدهاي اختصاصي خود را به منظور دستيابي به فناوري‌هاي جديد، بهره‌برداري از توانمندي‌هاي علمي موجود در عرصه‌ملي و بين‌المللي و آموزش، براي درج در بودجه سالا‌نه، به هيأت امنا پيشنهاد كند.

ماده36_ مؤسسه بايد سالا‌نه فهرستي از ارقام تأييد شده را در نشريه مؤسسه و روزنامه رسمي كشور منتشر كند.

ماده37_ پايگاه اطلا‌عاتي حاوي دستورالعمل‌‌ها، ضوابط، استانداردها، مشخصات توليدكنندگان و واردكنندگان بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير، ‌گواهي‌هاي صادرشده و ساير مسايل مرتبط با اين قانون توسط مؤسسه ايجاد و اطلا‌عات جمع‌آوري شده به روز نگهداري و منتشر خواهد شد.

ماده38_ دستورالعمل‌ها و ضوابط فني مورد نياز اين آيين‌نامه توسط مؤسسه‌تهيه و ابلا‌غ مي‌شود. دستورالعمل‌ها و ضوابط يادشده، فهرست مناطق مناسب توليد و نيز استانداردهاي كيفيت و سلا‌مت بذر، نهال يا مواد رويشي قابل تكثير در نشريه مؤسسه منتشر مي‌شود و از طريق پايگاه اطلا‌ع‌رساني به اطلا‌ع عموم خواهد رسيد.

ماده39_ مؤسسه  موظف است، گزارش سالا‌نه عملكرد موضوع ماده 13 قانون را به وزارت ارايه كند.

اين تصويبنامه در تاريخ 7/12/1386، به تأييد رييس جمهوري رسيده و با شماره 201111™ت37471 ك در تاريخ 11/12/1386، به وزارت جهاد كشاورزي ابلا‌غ شده است